Adopcja w Polsce, inaczej przysposobienie, wiąże się z bardzo długim i skomplikowanym procesem. Jest to związane przede wszystkim z tym, iż w jego trakcie konieczne jest spełnienie wielu warunków, które pozwalają na rozpoznanie czy rodzice zastępczy posiadają odpowiednie kwalifikacje do adopcji dziecka.

Warunki adopcji

Na wstępie zaznaczmy, że przysposobić można osobę nieletnią, tylko dla jej dobra, ponieważ w procesie adopcyjnym najważniejsze jest dziecko.

Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym adopcji mogą dokonać osoby, które:

– mają pełną zdolność do czynności prawnych (tzn. są pełnoletnie
i nieubezwłasnowolnione);

– posiadają kwalifikacje osobiste, czyli kwalifikacje moralne i zdrowotne oraz stabilną sytuację materialną;

– uzyskały opinię kwalifikacyjną ośrodka adopcyjnego oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ten ośrodek.

Wymienione wyżej kryteria mają na celu ukazanie, iż rodzice starający się o adopcję posiadają pełną zdolność do sprawowania władzy rodzicielskiej oraz że ich kwalifikacje moralne, zdrowotne i sytuacja materialna, pozwolą na wywiązanie się w przyszłości z obowiązków wynikających z rodzicielstwa.

Procedura adopcyjna

Istotną rolę w procesie adopcyjnym odgrywa ośrodek adopcyjny zarówno w trakcie przygotowania do adopcji, jaki i po zakończeniu całej procedury.

Informacje na temat ośrodków adopcyjnych, które prowadzą postępowanie adopcyjne w danym województwie można odnaleźć w Biuletynie Informacji Publicznej każdego z województw.

Procedura adopcyjna rozpoczyna się od złożenia dokumentów i dokonania wstępnej oceny, która dotyczy kwalifikacji osobistych oraz motywacji do adopcji. Ocena ta weryfikowana jest przez spotkania indywidualne, diagnozę psychologiczną oraz pedagogiczną kandydatów na rodziców zastępczych oraz na podstawie wywiadu adopcyjnego.

Następnym etapem procedury adopcyjnej jest skierowanie kandydatów na bezpłatne oraz obowiązkowe szkolenie, które ma na celu pozwolić przyszłym rodzicom „oswoić się z lękami i obawami” związanymi z adopcją.

Istnieje możliwość zwolnienia z takiego szkolenia. Zwolnioną może być jedynie osoba spokrewniona lub spowinowacona z dzieckiem, a także osoba, która wcześniej przysposobiła rodzeństwo dziecka oraz osoba sprawująca nad dzieckiem rodzinną pieczę zastępczą.

Po przeprowadzeniu szkolenia ośrodek adopcyjny przygotowuje ocenę końcową, która zawiera opinię kwalifikacyjną. Opinia ta ma na celu określenie potencjału kandydatów na rodziców oraz upewnienie się, że stworzą oni dla dziecka bezpieczną, akceptującą, kochającą rodzinę. Pod uwagę brana jest również sytuacja materialna i mieszkaniowa kandydatów, niekaralność oraz stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w tym także brak uzależnień.

Następnie, po uzyskaniu pozytywnej opinii kwalifikacyjnej następuje okres oczekiwania na dziecko. Rodzice „dobierani” do osoby dziecka są w taki sposób, by byli oni w stanie odpowiednio zaspokoić jego potrzeby.

Ośrodek adopcyjny przedstawia wszystkie istotne informacje dotyczące dziecka, takie jak np. sytuacja prawna, rodzinna czy zdrowotna.

Pierwsze spotkanie kandydatów z dzieckiem następuje dopiero po akceptacji propozycji przedstawionej przez ośrodek adopcyjny. Spotkanie to odbywa się zazwyczaj na terenie placówki, w której przebywa dziecko lub u osób, które sprawują rodzinną pieczę zastępczą (jest to przejściowa forma opieki nad dzieckiem).

Po podjęciu decyzji o adopcji poznanego wcześniej dziecka kandydaci uzyskują od ośrodka adopcyjnego pomoc w przygotowaniu wniosku do Sądu o jego przysposobienie. Taki wniosek kierowany jest do Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego.

Przed wydaniem orzeczenia o przysposobieniu Sąd opiekuńczy może wydać postanowienie o styczności, które określa sposób i okres osobistego kontaktu przyszłych rodziców z dzieckiem.

Takie postanowienie umożliwia kandydatom zabranie dziecka do domu. Jest to tak zwany „okres pre-adopcyjny”, podczas którego będą obywać się wizyty kuratora sądowego oraz pracowników adopcyjnych. W trakcie wizyt gromadzony jest materiał, który będzie służył do sporządzenia opinii dla sądu, który decyduje o przysposobieniu.

O adopcji dziecka decyduje Sąd opiekuńczy. Po wydaniu orzeczenia o przysposobieniu, należy oczekiwać, aż orzeczenie Sądu się uprawomocni. Następnie należy udać się do Urzędu Stanu Cywilnego w miejscu urodzenia dziecka.

Rola pełnomocnika w procesie adopcyjnym

W ramach procesu adopcyjnego istnieje możliwość skorzystania z pomocy pełnomocnika, który przede wszystkim może:

1) udzielić porady prawnej dotyczącej konkretnej sprawy,

2) pomóc w zgromadzeniu odpowiedniego materiału dowodowego,

3) zastępować stronę przed sądem,

4) przygotować wniosek o adopcję.

Autorką wpisu jest Adrianna Czopek – Studentka Instytutu Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Przydatny link: Małopolski Ośrodek Adopcyjny – Kontakt

Przydatny link: Informacje ogólne o adopcji krajowej (gov.pl)