W najnowszym wpisie przedstawimy procedurę odrzucenia spadku za małoletniego spadkobiercę. Rozwiązanie problemu wynikającego dla rodzica z istnienia kłopotliwego, obciążonego pasywami spadku nie kończy się w momencie ewentualnego odrzucenia przez niego samego spadku w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Wielu rodziców nie uwzględnia tego, że taki kłopotliwy spadek „przechodzi” na następnych w kolejności do spadkobrania spadkobierców ustawowych – czyli ich dzieci, i że istotna jest tutaj szybkość działania przedstawiciela ustawowego małoletniego tak, by zapobiec ewentualnym, negatywnym skutkom przyjęcia przez dziecko spadku obciążonego długami.
Postępowanie w przedmiocie zezwolenia na złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku –
W toku tego postępowania Sąd opiekuńczy ustala to, jakie znaczenie dla interesu majątkowego dziecka ma konkretna czynność.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że taka sama czynność w różnych okolicznościach może być oceniana odmiennie, może się więc okazać, że rodzice niewłaściwie oszacują wartość spadku i jego odrzucenie nie będzie korzystne.
Czy wystąpienie do Sądu opiekuńczego w celu wyrażenia zgody na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jest obowiązkowe –
Na to pytanie należy odpowiedzieć twierdząco.
Sąd Najwyższy podkreśla, że za koniecznością złożenia do sądu opiekuńczego wniosku o zezwolenie na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przemawia stabilność orzecznictwa, a konkretnie pewność stosowania prawa.
Sąd ten wskazał również, że: „skoro […] na stan majątku wpływają decyzje, których skutkiem jest wzrost jego aktywów lub obciążenie pasywami, to czynności wywołujące takie skutki należy uznać za czynności z zakresu zarządu majątkiem.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku, podobnie jak o przyjęciu spadku wprost, należy zatem zakwalifikować do czynności z zakresu zarządu majątkiem dziecka, a ze względu na to, że w znaczący sposób mogą prowadzić do powiększenia lub zmniejszenia tego majątku, należy je uznać za przekraczające zakres zwykłego zarządu.
Nie bez znaczenia jest także to, że podejmując decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku rodzice mogą działać, choć takie przypadki nie są częste, ze szkodą dla dziecka, nie można bowiem wykluczyć konfliktu interesów, gdy odrzucenie spadku przez dziecko doprowadzi do nabycia spadku przez rodziców”.
Charakter terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego spadkobiercy –
Artykuł 1015 § 1 k.c. stanowi, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Czy ten termin, w razie jego upływu da się przywrócić?
Niestety nie.
Termin ten jest terminem zawitym, co oznacza, że jego upływ powoduje utratę uprawnienia do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.
(por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 414/11, „Monitor Prawniczy” 2014, nr 20, s. 1087, z dnia 13 grudnia 2012 r., V CSK 18/12, nie publ., lub z dnia 25 lutego 2015 r., IV CSK 304/14, nie publ.).
Rozważając bieg tego terminu, na uwadze musimy mieć kwestię wpływu złożenia wniosku o zezwolenie sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku przez małoletniego spadkobiercę na bieg terminu sześciomiesięcznego do złożenia takiego oświadczenia –
W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego akcentuje się pogląd, że:
– termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez przedstawicieli ustawowych dziecka nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie oświadczenia w tym przedmiocie.
– jeżeli postępowanie przed sądem opiekuńczym (w przedmiocie wniosku o wyrażenie zgody) zakończyło się wcześniej, oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego może być złożone w dowolnym momencie, aż do upływu terminu.
W takim przypadku, przedstawiciel ustawowy małoletniego powinien złożyć stosowne oświadczenie przed notariuszem albo wniosek o przyjęcie takiego oświdczenia w sądzie spadku.
– Jeżeli jednak postępowanie to zakończyło się później, oświadczenie powinno być złożone niezwłocznie.
Co oznacza „niezwłoczność”?
Dochowanie niezwłocznego złożenia oświadczenia w imieniu małoletniego spadkobiercy ocenia Sąd w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, uwzględniając wszystkie okoliczności sprawy i staranność zobowiązanego.
Ile to kosztuje?
Opłata od złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przed Sądem wynosi 100 zł od każdej osoby, która odrzuca spadek.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać złożone przed notariuszem. Czynność ta podlega opłacie według taksy maksymalnej – 50 zł
(podstawa prawna: art. 49 ust. 1 pkt 4, ust. 2 u.k.s.c.; § 8 pkt 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej)
(źródła: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2018 roku, sygn. akt III CZP 102/17)
